HEADLINE
Mode Gelap
Artikel teks besar

Mengenal Sajak Bahasa Sunda: Contoh dan Karya Terkenalnya

Bahasa Sunda bukan cuma kaya akan percakapan sehari-hari, tapi juga punya bentuk karya sastra yang indah—salah satunya adalah sajak bahasa Sunda. Dari anak-anak sekolah dasar sampai mahasiswa, sajak Sunda tetap relevan dan bisa dinikmati di berbagai usia. Di artikel ini, kita akan mengenal lebih dalam tentang sajak Sunda, lengkap dengan contoh sajak Sunda, sajak Sunda pendek, hingga beberapa sajak Sunda terkenal yang mungkin sudah pernah kamu dengar.

Sajak Bahasa Sunda: FTBI 2024

Apa Itu Sajak Bahasa Sunda?

Sajak bahasa Sunda adalah salah satu bentuk puisi modern dalam bahasa Sunda yang biasanya bebas dari aturan rima dan jumlah baris, tapi tetap memiliki keindahan bahasa dan makna mendalam. Menurut Isnendes (2010), sajak yaitu puisi modern yang ada dan tersebar dalam bentuk tulisan; teks. Sajak digunakan untuk mengungkapkan perasaan, pengalaman, atau pesan kehidupan dengan cara yang lebih emosional dan artistik.

Berbeda dengan puisi tradisional seperti guguritan dan wawacan, sajak lebih bebas namun tetap kaya akan nilai budaya dan bahasa.

Contoh Sajak Sunda Pendek untuk Anak dan Remaja

Berikut ini beberapa contoh sajak Sunda pendek yang cocok untuk dipelajari anak sekolah atau remaja:

És Krim

Karya Darpan

Mun és di kutub selatan
Dijieun és krim keur sakabéh babaturan
Meureun bisa keur saratus taun
Awét teu kudu olok jajan

Mun és di kutub utara
Dijieun és krim keur sakabéh manusa
Meureun kabéh kabagi rata
Teu kudu aya nu paséa


Béjana és di kutub utara jeung selatan
Geus loba nu lééh kapanasan
Teu kaburu dijieun és krim

Tangkal Caringin

Karya Laraswangi

Tangkal caringin di alun-alun
tempat ngiuhan bari ngalamun,
Tangkal caringin di sisi jalan,
daunna gomplok kaanginan
lir gugupay ka nu ngaliwat
ngajak reureuh najan sakolépat

Saur pun Aki,
Tangkal caringin
téh aya nu boga,
Omat tong digunasika, komo dituar nepi ka musna,
matak aya mamala pikeun manusa

Tangkal caringin tempat ngiuhan
akarna pageuh ngaranggeum taneuh,
nandéan hujan nyerepkeun cai,
pikeun sakabéh mahluk bumi

Si Belang

Karya ED Jenura

Mamah! Mamah! Itu si Belang!
Dina tangkal gagalacangan!
Kumaha lamun geubis?
Ari ucing osok nangis?

Cenah nyawa ucing salapan
Tapi si Belang bangor pisan
Dua kali ngadupak lomari
Tigujubar ka kulah gé sering

Si Belang kabur ka jalan
Ampir kagéléng mobil sédan
Gelut jeung ucing sadu
Mulang bari raca tatu

Hiji dua tilu opat
Lima genep tujuh dalapan
Geuning nyawana kantun hiji!
Turun, Belang, ngarah salamet diri!

Mamah! Mamah! Geura uninga!
Si Belang pinter kacida
Luncat tina tangkal kapuk
Bari ngabaheum cucunguk

Abdi Nyaah

Karya Ganjar Kurnia

Sunda,
nu dicipta mangsa Gusti Alloh ngagelenyu
lemah cai
nu éndah taya duana

Sunda,
Gunung-gunung anjeun
Leuweung-leuweung anjeun
Taneuh nu subur
Cai nu curcor

Lembur-lembur nu tengtrem
Kota nu hirup
Pikabetaheun sing saha waé

Sunda,
Rahayatna anu soméah
Budayana anu adiluhung
Kasohor kamana-mana
Dipikareueus ku balaréa

Sunda,
Abdi nyaah ka salira.


Simponi Kembang Pataman

Karya Rosyid E. Abby

Kuring ayeuna tangkal
kasarumahan daun-daun
leubeut jujumplukan
ngarandakah, duh, ngarandakah
na sela-sela rajegna tatangkalan
di leuweung luwang-liwung

Kuring ayeuna daun
kahibaran sorot matapoé
isuk-isuk. Célak-célak ciibun
nu eunteup na sela-sela dahan
gugurilapan, duh, gugurilapan
sinangling kembang na rungkun-rungkun
taman tengah kota

Kuring ayeuna kembang pataman, duh
kembang patamanan tengah kota
saksi ruménghapna kahirupan kota

2005

Bumi Garing

Karya Hadi AKS

Bumi garing
tangkal dugul teu daunan
halodo teuing ku panjang
ngaduruk embun
embunan

Bumi garung
sato gering nahan lapar
sabab daun jujukutan
parérang di tanah angar

Bumi garing
gunung biru nu kulawu
ayeuna teuing ka mana
sirna ku leungeun manusa

Bumi
gering
haté nguyung sedih kingkin
iraha rék aya hujan
nyiram bumi nu hanaang


Bandéra Urang

Karya Laraswangi

Yu, hayu
... urang kélébétkeun!
Bandéra urang
sing ngawang ngawang
ngajaul nembus ka uwung-uwung
ngajomantara ngalanglang dunya
napak sarakan ngalingling bumi.

Yu, hayu
... urang kélébétkeun!
bandéra urang di saban mangsa
tihangna jati tohaga
talina simpay katresna
lawonna sutra déwangga
ditinun runtuyan usum

Bandéra urang, bandera cicirén nagri
Bandéra urang, bandéra munara bangsa
Urang kélébétkeun dina haté, dina sukma, dina ketak, dina tapak
jeung dina saban pakalangan.

Yu, kélébétkeun ku wawanén, ku wewesén, ku jajatén


Itu Nanahaon

Karya Nala Apsari

Ai, itu munding nanahaon
Tandukna bet di tukang
Sorana bet handaruan

Enin, éta mah
sanés munding
Tapi traktor nu leumpang ku mesin
Langkung rosa tanagana
Langkung gancang digawéna

Ai, itu bebegig nanahaon
Jangkungna jujul ka langit
Sirahna bebelenongan jeung kikiceupan

Enin, éta mah tower selular
Mun urang internétan atawa teteleponan
Sinyalna dipencarkeun jeung disambungkeun
Ka mamana sabuana

Gusti, Ai... éta sato naon
Hiber huang-hiung siga bangbara
Suat-siet siga rék nyamber mangsa
Tapi bet nurut ka dukunna

Enin, éta téh drone
Sanés bangbara nu nyamberan
Éta téh kaméra nu diapungkeun
Ku operator diatur naék turun

Ai, ieu téh jaman nanahaon?
Enin, ieu téh jaman milénial


2021

Handapeun Matapoé Kamerdékaan

Karya Rosyid E. Abby

Basa méga bodas ayang-ayangan
di langit. Sora barudak awor jeung bituna rasa;
    “Telah bébas negeri kita
    Indonésia merdéka!" cenah, mani rampak.
Geus ngagurat na tapak-lacak baheula
kamerdékaan nu disulam ku benang inten
nyiptakeun langit kabébasan teu kahalang ku
rumeukna méga. Simpay-tineung beureum-bodas
nu dikelin ku benang pérak ngerab-ngerab
handapeun matapoé nu cangra kapandeurinakeun
    “Telah bébas negeri kita
    Indonésia merdéka!" (barudak anteng neuteup
    ka awang awang, ka lebah kélébetna bandéra nu
    diulinkeun ku hiliwirna angin tengahpoé)
Mangsana lagu béakeun wirahma
aya lagu tanpa sora
aya haleuang tanpa nada
Tapi wirahmana angger ngagedurkeun sumanget gawé
Beureum-bodas angger
ngerab-ngerab handapeun matapoé
éréng-éréngan.


Bandung, Agustus 1994

Haseup Kota

Karya Hadi AKS

Haseup Kota
Aya haseup ngebul di kota
mulek ti saban liang kendaraan
mulek ti unggal corobong pabrik

Éta haseup tingsulusup
kana irung jeung paru-paru
saban waktu kitu jeung kitu
haseup kota nu kulawu

Tatangkalan teu katingal
héjo lémbok teu katénjo
di kota ngan aya gedong
wangunan pajangkung-jangkung

Manusa
hirup di kota
dilingkung beusi jeung beton
tapi anteng bangun tingtrim
nyeuseupan haseup polusi.


1998

Katiga Asa ku Lila

Karya Dedy Windyagiri

tonggérét geus capéeun hihiberan
nénéangan pangeunteupan
tatangkalan geus dituaran

eunteup dina parabola
teu bisa disada
kaburu rangsak jangjangna

aya nu karasa leungit
tina garingna langit
aya nu karasa euweuh

tina garungna taneuh
katiga asa ku lila
nyérésétna seuseukeutna
nurihan dampal leungeun
sabot ngagarap lahan deungeun

hujan nu dicita-cita
nu turun hujan cimata

Dongéng Indung

Karya Nazarudin Azhar 

Dongéng datang ti bihari
unggah ka saban implengan
sabot peuting mépéndé
nu miang ka pangimpian


Dongéng indung ngagalindeng méméh tibra
mawa kuring ka sawarga mana boa
nembrakkeun hartina nyaah jeung asih
tempat silih peruhkeun nu bener jeung nu salah

Dongéng dunya hideung bodas
mawa pikir ngumbara meuntasan waktu
aya kalana kuring tepung jeung satria
nu toh pati jiwa raga mélaan hirup huripna
aya kalana nu datang téh durujana
nu ngaberungkeun amarah taya hinggana

Kuring amprok jeung Sangkuriang
tepung jeung Guruminda ti kahiyangan
sakapeung nu datang Ciung Wanara
atawa tokoh lian tina dunya sasakala

Kalan-kalan dongéng indung matak lucu
réngkak sato disina miyuni jalma
jiga peucang jeung buaya atawa sakadang kuya
ngajak ulin dibarung rasa gumbira

Sakapeung nu datang téh Si Kabayan
atawa Abu Nawas nu jolna ti peuntas séjén
kabéhanana mawa watek séwang-séwangan
ngipuk batin ku pakaya tan watesan

(2001)


Sumber: Taufik Faturohman, dkk. (2024). Petunjuk Teknis Festival Tunas Bahasa Ibu Jenjang SD dan SMP Tahun 2024. Bandung: Balai Bahasa Provinsi Jawa Barat

Tips Membuat Sajak Bahasa Sunda Sendiri

Kamu juga bisa kok bikin sajak bahasa Sunda sendiri. Berikut beberapa tips sederhana:

  • Tentukan tema: bisa tentang alam, sekolah, keluarga, atau cinta.
  • Gunakan bahasa Sunda yang kamu kuasai: nggak perlu terlalu formal.
  • Tuliskan perasaan atau pengalaman pribadi: sajak lebih kuat jika jujur.
  • Mainkan irama dan bunyi: biar enak dibaca dan punya rasa.
  • Coba baca keras-keras: untuk memastikan ritmenya terasa pas.
Posting Komentar